Innrás frá Ameríku - eða hvað?

Uppruna Valentínusardagsins má rekja til heiðins siðar, þar sem guðinn Lupercus var heiðraður í febrúar sem verndari hirðingja gegn úlfahjörðum sem ráfuðu um sveitir fornaldar. Hátíðinni, sem nefnd var Lupercalia, var m.a. ætlað að para saman unga menn og konur með n.k. happdrætti. Eftir að kristni óx ásmegin á þriðju og fjórðu öld reyndi kirkjan að yfirtaka Lupercalia hátíðina líkt og fjölmarga aðra heiðna siði og gera þá að sínum. Kirkjan nefndi hátíðina heilagan Valentínusardag. Í stað þess að ungir menn drægju nöfn ungra kvenna, eða öfugt, drógu allir nafn tiltekins dýrlings og var gert að fylgja í fótspor hans í eitt ár.

Þó svo að ekki sé vitað um uppruna Valentínusarnafnsins er sú saga mest notuð sem varðar prestinn Valentinus á tíma keisarans Claudius. Valentinus var virtur af öllum en kringumstæður, þ.á.m. að gifta fólk ólöglega, færðu hann í fangelsi að skipan keisarans þar sem hann lést. Árið 496 var Valentinus settur í dýrlingatölu af Gelasiusi páfa en ekki fylgir sögunni hvort um prestinn góða hafi verið að ræða eða Rómverjann Velentinus, sem vildi ekki afneita kristinni trú sinni og felldi ástarhug til dóttur fangavarðarins, sem hafði vingast við hann. Hann var sagður hafa sent henni ástarbréf með yfirskriftinni: Frá Valentinusi þínum (From your Valentine).

Upp úr miðöldum snerist hátíðin á ný yfir í sínar upprunalegu áherslur, þrátt fyrir mótbárur kirkjunnar, með athygli beint m.a. að ungum konum. Reyndar á þessi dagsetning einnig uppruna sinn í mökunarferli fugla, t.d. í Englandi, en talið var að 14. febrúar markaði upphaf þess að fuglar veldu sér félaga. Í Englandi var m.a. hugsunin sú að hví skyldu stúlkur og drengir ekki fylgja fordæmi fuglanna? Hvert land mótaði 14. febrúar að sinni menningu en undirstaðan var ávallt að leyfa ungu fólki að kynnast og e.t.v. finna maka.

Hvenær Bandaríkjamenn tóku þennan dag upp á sína arma veit ég ekki en þeim hefur tekist að "viðskiptavæða" hann eftir sínu nefi - enda góðir í slíku. En að halda að Valentínusardagurinn sé bandarískur vegna þess að þeir búi til sniðug Valentínusarkort er mikill misskilningur. Sumir Íslendingar falla m.a.s. í þá gryfju að formæla deginum sem væri hann innrás í góða og gilda íslenska menningu, sem - Guð forði okkur frá - verði ekki fyrir árásum frá innantómum amerískum siðum. Svona geta menn gengið langt í vitleysunni. Vitanlega eiga menn að taka við öllum góðum siðum og með tímanum gera að sínum. Spurningin er því bara: Er Valentínusar-dagurinn góður siður?

Dagur Valentínusar