Stormviðvaranir - skuldsetning ríkisins til 30 ára

Eftir því sem fram líður er ljóst að spár um þróun efnahags á næstu misserum verða æ dekkri. Æ fleiri gera sér grein fyrir aðsteðjandi vanda og þeim hættum sem efnahagslíf heimsins stendur frammi fyrir. Eftir daga víns og rósa er komið að skuldadögum, ekki bara á Íslandi, heldur víða um heim. Skuldsetning Bandaríkjanna, ein og sér, mun sjá til þess að efnahagslægðin nær djúpt. Óheyrilegar lántökur þar í landi, aðallega í formi útgáfu ríkisskuldabréfa (jafngildir seðlaprentun), hafa haldið uppi neyslustigi í því landi og á sama tíma hefur atvinnulífið skuldsett sig upp í rjáfur.

Hér á landi hefur ríkissjóður verið rekinn með afgangi um árabil og maður ætti ef til vill að þakka fyrir það. En skuldsetning þjóðarbúsins er gríðarleg og reikningurinn mun að stóru leyti lenda á skattgreiðendum. Með hávaxtastefnu Seðlabankans hafa um árabil streymt til landsins hundruðir milljarða króna til þess að fjármagna falskan kaupmátt og gríðarlegt neyslufyllerí. Stór hluti þess fjármagns er enn fast í kerfinu (jöklabréfin, muniði?) og þarf að greiða með einum eða öðrum hætti.

En rennum aðeins yfir stöðuna á Íslandi og þá skuldsetningu sem við blasir. Skuldabréf í krónum geta numið um 500 milljörðum - það þýðir, með 10 milljarða króna afgangi á mánuði í viðskiptum við útlönd, að það tæki okkur allt að fimm ár að greiða úr þeirri flækju. Gott og vel. Lánapakkinn, sem ætlað er að styðja við gjaldmiðilinn er upp á eitthvað stærri upphæð - við yrðum sem sagt mun lengur að greiða hann upp - segjum 7 ár þar. Síðan er verðmiðinn á uppbyggingu bankanna enn óskrifaður en þegar hafa miklar fjárhæðir verið settar í sjóðina. Rætt er um hundraða milljarða innspýtingu í bankana og Seðlabanka; segjum 4-500 milljarða þar - sem tekur um 4 ár að borga upp með fyrri aðferðafræði.

Við erum semsagt komin upp í um 16 ár sem tæki að greiða upp höfuðstólinn! Þá eru vextirnir eftir, kæru lesendur. Höfum við gleymt einhverju? Ég meina, er þetta ekki nóg ... ? Ææ, ég átti eftir að fara yfir IceSave málið. Það er reyndar ómögulegt að átta sig á þeirri vitleysu. Utanríkisráðherra reyndi að telja okkur trú um að ábyrgðir gætu numið 140-60 milljörðum króna. Að fenginni reynslu eigum við ekki að gefa okkur að sú upphæð eigi eftir að hækka. Heildarskuldin er hærri en þúsund milljarðar og ljóst er að eignir, sem eiga að standa á móti, falla stöðugt í verði. Hvort sem sala á þeim færi fljótt fram eða henni yrði dreift er ljóst að ekki munu fást þeir aurar upp í "skuldbindingar" íslenska ríkisins. Ég ætla að leyfa mér að skjóta á alla vega tvöfalt hærri upphæð en ISG nefndi: yfir 300 milljarðar. Sú skuldahít gæti því tekið allt að 3 ár að greiða upp ef allur afgangur yrði settur í málið.

Niðurstaða: nær 20 ár tekur að greiða upp höfuðstól skuldarinnar og einhver ár til viðbótar sé tekið mið af vöxtum og kostnaði. Ekki er óvarlegt að ætla að það taki eina kynslóð - 30 ár - að greiða úr skuldaflækjunni eins og hún blasir við nú. Þetta er vitanlega að því gefnu að Íslendingar muni áfram selja útflutningsafurðir sínar á hæstu verðum sem þekkjast - að þjóðin fyllist bjartsýni og veðji á að hér sé lífvænlegt til frambúðar - að skuldsetning fyrirtækja og heimila muni ekki verða þeim ofviða og að stór hluti muni áfram geta skuldsett sig upp í rjáfur, herða allar sultarólar og treysti á að fá allar tölurnar réttar í lottóinu.

Hægt og bítandi er að koma í ljós að Íslendingar hafa ekki efni á því að taka á sig IceSave skuldbindingar og lánapakkann í gegnum IMF. Skuldsetning af því tagi gæti endanlega gert þjóðarbúið gjaldþrota og stuðlað að landflótta - nema ástandið versni svo allt í kringum okkur að það verði skárra að þreyja sult og þorra hér á landi en takast á við lífið annars staðar. Ef efnahagsástandið heldur áfram að versna um heim allan - sem það mun vissulega gera - munu aðrar hættur steðja að heiminum en efnahagsþrengingar, og á ég þá ekki einungis við matarskort í þriðja heiminum, sem ISG finnst minna mikilvægt að vinna gegn en að ráða vinafólk í yfirsendiherrastöður.

Svona er Ísland í dag, gott fólk. Það lítur ekki vel út hvað skuldasetningu varðar og ljóst að íslensk þjóð mun þurfa að herða sultarólinu sem aldrei fyrr. Með þessum orðum verður þó ekki horft framhjá því að sumt er hér til eftirbreytni og stendur all vel. Grunnatvinnuvegir þjóðarinnar standa sæmilega, atvinnustig er enn hátt, menntun með besta móti, velferðarkerfið nokkuð traust og fleira mætti nefna. En fyrir alla muni neitum að borga IceSave og sleppum jafnvel lánapakkanum frá IMF. Meira um það síðar.

Svört spá um efnahagslífið